Porządkując sprawy majątkowe po stracie bliskiej osoby, możemy stanąć przed trudnym wyborem – przyjąć spadek, odrzucić go, a może przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza? Co oznaczają te pojęcia i jakie są procedury związane z postępowaniem spadkowym? Oto podstawowe informacje dotyczące oświadczenia o przyjęciu i odrzuceniu spadku.
Jakie mamy możliwości?
Prawo przewiduje trzy opcje dla spadkobiercy:
- przyjęcie proste – spadkobierca przyjmuje spadek bez ograniczeń, co oznacza pełną odpowiedzialność za ewentualne długi zmarłego. Spadkobierca odpowiada za długi, nawet jeśli przewyższają one wartość spadku.
- przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – spadkobierca ogranicza swoją odpowiedzialność do wysokości wartości spadku. Nie będzie odpowiadał za długi, które przekroczą wartość majątku, który odziedziczył.
- odrzucenie spadku – spadkobierca rezygnuje z dziedziczenia zarówno majątku, jak i ewentualnych długów zmarłego.
O odrzuceniu spadku sąd spadku zawiadamia wszystkie znane mu osoby, które zgodnie z treścią oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia.
Spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy, może odrzucić spadek jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy.
Termin na złożenie oświadczenia
Na złożenie oświadczenia spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o swoim powołaniu do spadku. Brak oświadczenia w tym terminie skutkuje automatycznym przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
W praktyce jest tak, że osoby, które zamierzają przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, nie składają żadnego oświadczenia, aby ograniczyć możliwe koszty. Opłata od złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed sądem wynosi bowiem 100 zł od każdej osoby, która odrzuca spadek. Należy jednak pamiętać, że aby uniknąć opłaty w razie przyjęcia spadku, spadkobierca powinien wystąpić o postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia dopiero po upływie wspomnianych 6 miesięcy.
Gdzie i jak złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku?
Oświadczenie można złożyć przed dowolnym notariuszem lub w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania tego, kto składa oświadczenie. Notariusz przesyła oświadczenie do sądu spadku, chyba że zarejestrował akt poświadczenia dziedziczenia. Oświadczenie można również złożyć w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Oświadczenie w imieniu dziecka
Rodzic, który składa oświadczenie w imieniu dziecka, musi oświadczyć, że:
- przysługuje mu władza rodzicielska (i w jakim zakresie);
- drugi rodzic wyraził zgodę na odrzucenie spadku;
- spadek odrzucił już którykolwiek z rodziców dziecka oraz że
- inni zstępni rodziców dziecka również odrzucili spadek (np. dziadkowie dziecka)
– chyba że przed złożeniem oświadczenia zostało wydane zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku.
Rodzic składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych informacji.
Czy można wycofać oświadczenie?
Co do zasady oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane. Jeśli jednak okaże się, że spadkobierca złożył oświadczenie pod wpływem błędu lub groźby, może później uchylić się od jego skutków, składając odpowiedni wniosek do sądu.
Powyższy artykuł zawiera jedynie podstawowe informacje i nie może być traktowany jako porada prawna – zwłaszcza w bardziej skomplikowanych okoliczności zaleca się konsultację prawną. W razie wątpliwości zachęcam do kontaktu.